Rozpoznanie i leczenie autoimmunologicznych chorób tarczycy

Autoimmunologiczne choroby tarczycy, w których układ odpornościowy atakuje własny organizm, mogą towarzyszyć innym schorzeniom lub pojawiać się m.in. na skutek stresu, złej diety, braku odpoczynku. Problemy z funkcjonowaniem tarczycy, np. chorobę Hashimoto lub chorobę Gravesa-Basedowa, trudno zauważyć, a z czasem prowadzą one do istotnych zaburzeń w funkcjonowaniu całego organizmu. W jaki sposób zdiagnozować choroby autoimmunologiczne tarczycy? Jak można je leczyć?

 

Autoimmunologiczna choroba tarczycy — co to?

Autoimmunologiczne choroby tarczycy rozwijają się, gdy system odpornościowy, zamiast chronić organizm przed zewnętrznymi zagrożeniami, działa w błędny sposób i atakuje własne, zdrowe tkanki. 

Tarczyca jest niewielkim gruczołem, znajduje się w przedniej części szyi. Jej zadaniem jest produkcja hormonów regulujących wiele procesów zachodzących w organizmie, takich jak metabolizm, wzrost, produkcja hormonów płciowych.

Dwa główne typy chorób autoimmunologicznych tarczycy to:

• Choroba Hashimoto

Choroba Hashimoto — określana również jako przewlekłe zapalenie tarczycy — prowadzi do niedoczynności tarczycy. Gruczoł w powolny sposób ulega degradacji na skutek atakowania go przez przeciwciała autoimmunologiczne.

Początkowe symptomy choroby są zwykle mylone ze skutkami przemęczenia. Pacjenci skarżą się m.in. na wypadanie włosów, ciągłe uczucie zmęczenia (nawet po przespanej całej nocy), przybieranie na wadze i trudności ze zrzuceniem kilogramów mimo liczenia kalorii, bladość i suchość skóry na całym ciele, uczucie zimna (zwłaszcza stóp i dłoni). Objawy obejmują także problemy z pamięcią, mgłę mózgową oraz stany depresyjne.

1. Choroba Gravesa-Basedowa

Choroba Gravesa-Basedowa prowadzi do nadczynności tarczycy. Schorzenie rozwija się, gdy układ odpornościowy wytwarza przeciwciała, które stymulują tarczycę do nadmiernej produkcji hormonów.

Objawy nadczynności tarczycy to: utrata wagi bez konkretnej przyczyny, nadmierna potliwość, drżenie rąk, przyspieszony rytm serca, duszności, wrażliwość na ciepło, nerwowość, wytrzeszcz oczu. Często rozwija się również wole naczyniowe, związane z powiększeniem tarczycy.

 

Przyczyny autoimmunologicznych chorób tarczycy

Dlaczego u dotychczas zdrowych osób nagle rozpoznaje się choroby autoimmunologiczne tarczycy? Przyczyny powstawania schorzeń nie są do końca jasne, lecz coraz częściej lekarze zwracają uwagę na:

• szybkie tempo życia, 

• przewlekły stres fizyczny i psychiczny, 

• nieprawidłową dietę (złożoną głównie z przetworzonych produktów),
• również czynniki genetyczne (np. zdiagnozowana choroba u babci, matki lub rodzeństwa) może zwiększać ryzyko rozwoju nadczynności lub niedoczynności tarczycy u danej osoby.

Najczęściej na chorobę Hashimoto i chorobę Gravesa-Basedowa chorują kobiety. Sądzi się, że wpływ na to mają m.in. hormony płciowe.

 

Choroby autoimmunologiczne tarczycy — diagnostyka

W diagnozowaniu chorób tarczycy pomaga lekarz endokrynolog. Specjalista, na podstawie zgłaszanych przez pacjenta objawów, zaleci wykonanie badań laboratoryjnych oraz obrazowych, by sprawdzić, czy tarczyca funkcjonuje prawidłowo.

• Badania laboratoryjne

Bardzo ważnym elementem diagnostyki są badania krwi, które mierzą poziom hormonów tarczycy. Najważniejsze badania to: TSH, T3, T4, a także określenie obecności przeciwciał anty-TPO, anty-TG i anty-TSHR.

Podwyższenie lub obniżenie stężenia jednego z czynników może wskazywać na problemy z funkcjonowaniem tarczycy.

Bardzo często zdarza się, że główne parametry tarczycowe (TSH, T3, T4) mieszczą się w normach klinicznych, mimo to pacjent źle się czuje. Może to wynikać z innych norm funkcjonalnych w przypadku danej osoby. Warto omówić z lekarzem dalsze postępowanie, by zadbać o dobre samopoczucie i zapobiec dalszym problemom.

• Badanie USG

Badanie USG tarczycy pozwala ocenić strukturę gruczołu, jego wielkość oraz wykryć potencjalne nieprawidłowości w budowie.

 

Autoimmunologiczne choroby tarczycy — leczenie

W zależności od rozpoznanej choroby autoimmunologicznej, pacjentowi przepisuje się:

• uzupełnienie niedoborów hormonów tarczycy — w przypadku choroby Hashimoto,
• leki zmniejszające aktywność gruczołu — u osób z chorobą Gravesa-Basedowa. Jeżeli terapia nie przynosi efektów, konieczne jest wdrożenie leczenia z użyciem radioaktywnego jodu albo operacyjne usunięcie fragmentu tarczycy lub całego gruczołu.

Hormony tarczycy mają wpływ na działanie całego organizmu, dlatego zaleca się, by pacjenci pozostawali pod opieką również innych lekarzy specjalistów, jak kardiolodzy, gastrolodzy, okuliści, ginekolodzy. Kobiety mogą skorzystać również ze wsparcia i wiedzy ginekologów-endokrynologów.

W wielu przypadkach sama farmakoterapia nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, jeżeli pacjent nie zadba m.in. o redukcję stresu lub regularny ruch fizyczny. Bardzo ważna jest także odpowiednia dieta, która zapewni organizmowi niezbędne mikro- i makroelementy, zdrowe tłuszcze i białko.

 

Podsumowanie

Autoimmunologiczne choroby tarczycy wymagają holistycznego podejścia do zdrowia zarówno od lekarzy, jak i pacjentów. Wykrycie problemów z funkcjonowaniem gruczołu jest możliwe za pomocą badań krwi oraz ultrasonografii tarczycy. Im szybciej choroba zostanie zdiagnozowana, tym mniej komplikacji zdrowotnych będzie odczuwać pacjent. Osoby ze zdiagnozowaną chorobą Hashimoto lub chorobą Gravesa-Basedowa powinny stosować się do zaleceń lekarza. Konieczna może się okazać zmiana stylu życia, ograniczenie stresu oraz wdrożenie zdrowych nawyków żywieniowych.