Mężczyźni są silni, nie boją się wielu spraw, płaczą tylko w wyjątkowych sytuacjach, jednak słowo „badanie” budzi u nich niechęć i przerażenie. Zazwyczaj jest to lęk nieuzasadniony. Medycyna idzie do przodu, a badania w większości są już bezbolesne, szybkie oraz przeprowadzane w intymnych i komfortowych warunkach.
Nowotwór gruczołu krokowego nie jest chorobą rzadką, wręcz przeciwnie. U mężczyzn powyżej 50. roku życia jest to druga wśród chorób nowotworowych, po raku płuca, najczęstsza przyczyna zgonów Zachorowalność w Polsce jest na poziomie 13%.
Co więcej, wcześniej wykryty jest całkowicie wyleczalny. Konieczne są jednak regularne badania, które wychwytują wszelkie nieprawidłowości już na wczesnym etapie. Do grupy badań nieinwazyjnych zalecanych w diagnostyce prostaty, oprócz USG i badań poziomu PSA można zaliczyć również rezonans magnetyczny. Ze względu na dużą skłonność raka prostaty do dawania przerzutów do kości często wykonuje się również dodatkowe badania (scyntygrafię) układu kostnego.
Guz rozwija się powoli, niekiedy bezobjawowo. Pierwsze objawy mogą sugerować łagodny rozrost gruczołu krokowego, dlatego tak ważne jest cykliczne wykonywanie odpowiednich badań u lekarza urologa. Co najmniej raz w roku zaleca się je mężczyznom, którzy ukończyli 50. rok życia, nawet wcześniej, jeśli występują zaburzenia w oddawaniu moczu lub wówczas, gdy w rodzinie odnotowano zachorowanie na raka prostaty.
Jest wiele narzędzi do rozpoznawania chorób gruczołu krokowego, w tym nowotworu. Poniżej wymienione zostały wszystkie metody diagnostyczne wskazywane przez Polskie Towarzystwo Urologiczne.
🔹BADANIE PER RECTUM
Pierwszym badaniem, niekoniecznie komfortowym dla mężczyzn i powoli tracącym na znaczeniu, jest badanie per rectum. Urolog wykonuje badanie palcem przez odbyt, gdyż tą drogą można dotrzeć najbliżej prostaty i ocenić jej kształt i spoistość. Zdrowa prostata jest gładka i elastyczna.
🔹BADANIE POZIOMU PSA
Podstawowym badaniem laboratoryjnym jest badanie we krwi poziomu PSA, czyli Antygenu Specyficznego dla Prostaty (ang. Prostatic Specyfic Antygen), który jest białkiem wytwarzanym jedynie przez komórki prostaty.
Badanie to można wykonywać na własne życzenie odpłatnie bądź bezpłatnie w ramach płaconych składek za okazaniem skierowania od urologa. Ważne jest, aby przeprowadzać je najwcześniej 48 godzin po badaniu per rectum, gdyż wszystkie działania w okolicy gruczołu podwyższają wynik antygenu.
Według najnowszych badań mających na uwadze jak najszybszą i najlepszą wykrywalność nowotworu gruczołu krokowego opublikowanych w „European Urology” stężenie antygenu PSA nie powinno przekraczać 1,8 ng/ml krwi. Informacje na temat dopuszczalnych norm znajdziesz dla porównania z Twoim wynikiem, na karcie, którą odbierzesz z laboratorium.
Jeśli poziom PSA jest wyższy należy skonsultować się z lekarzem, gdyż może to być oznaką choroby. Niestety pomiar PSA nie zawsze jest miarodajny. Istnieje grupa mężczyzn, którzy mimo prawidłowego wyniku PSA chorują na raka prostaty, a z kolei podwyższony poziom PSA nie przesądza o rozpoznaniu nowotworu. Według najnowszych doniesień zalecane jest połączenie badania PSA z wynikiem wieloparametrycznego rezonansu magnetycznego, a następnie w przypadkach podejrzanych również biopsją celowaną MRI.
🔹BADANIA USG PROSTATY
Badanie USG jest metodą dosyć często stosowaną w diagnostyce chorób prostaty (gruczołu krokowego), w szczególności w diagnostyce łagodnego przerostu prostaty.
Badanie USG wykonywane przez powłoki brzuszne obejmuje ocenę pęcherza moczowego, ogólną ocenę gruczołu krokowego oraz ocenę zalegania moczu po opróżnieniu pęcherza. Poprzez ocenę objętości pęcherza moczowego po oddaniu moczu można pośrednio wnioskować o przeroście prostaty.
Badanie gruczołu krokowego obejmuje ocenę miąższu gruczołu, jak i wykonanie pomiarów prostaty. Wyliczona na tej podstawie objętość prostaty jest istotnym kryterium dalszego postępowania terapeutycznego.
Najczęstsze wskazania do USG prostaty obejmują:
• nieprawidłowości w badaniu per rectum
• nieprawidłowy wynik oznaczenia PSA
• kontrolę leczenia łagodnego przerostu prostaty
• rodzinne występowanie raka prostaty
• choroby zapalne prostaty
• nieokreślone bóle podbrzusza
Warunkiem prawidłowego obrazowania ultrasonograficznego przez powłoki brzuszne narządów miednicy małej jest wypełnienie pęcherza moczowego.
- Na godzinę przed badaniem wypić około 1 litra płynu.
- Należy dostarczyć poprzednie badania USG.
Badanie przebiega dwuetapowo: w pierwszym etapie dokonuje się oceny z pełnym pęcherzem, następnie oceniana jest ilość moczu pozostała w pęcherzu po oddaniu moczu.
🔹BADANIE METODĄ REZONANSU MAGNETYCZNEGO mpMRI
Rezonans Magnetyczny gruczołu krokowego (mpMRI = multiparametric MRI) jest badaniem najcelniej obrazującym tkanki miękkie. Do przeprowadzenia tego badania potrzebne jest silne pole magnetyczne, fale radiowe i komputer, który przekształca uzyskane dane na obrazy. Rezonans magnetyczny bardzo dobrze sprawdza się w diagnostyce chorób nowotworowych, jest ponadto badaniem bezbolesnym i nie wywiera szkodliwego wpływu na zdrowie pacjenta.
Jednym z głównych celów badania MR gruczołu krokowego jest wykrycie i lokalizacja zmian odpowiadających rakowi gruczołu krokowego. W badaniu wieloparametrycznego MRI (mpMRI) możliwe jest wykrycie raka o średnim i wysokim stopniu zaawansowania, już o objętości zbliżonej do 0,5 cm3 (0,5 ml), w zależności od lokalizacji i charakteru tkanki w obrębie i w otoczeniu stwierdzonych zmian.
Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania, nie używa się tu żadnych igieł, sondy doodbytniczej, pacjent nie musi się nawet rozbierać. Przeciwwskazania bezwzględne do jego przeprowadzenia dotyczą wszelkich implantów, zaś posiadanie innych metalowych elementów używanych w zabiegach wykonywanych w obrębie układu krążenia, takich jak stenty, klipsy, stentgrafty, wymaga każdorazowo zgłoszenia tego personelowi pracowni.
W niektórych krajach (np. w Norwegii) wszyscy mężczyźni z podwyższonym stężeniem PSA mają wykonane badanie MRI gruczołu krokowego. Coraz więcej jest opracowań oceniających potencjalną rolę MRI przed pierwszą biopsją i prowadzone obecnie duże badania prawdopodobnie pomogą tę rolę uściślić.
🔹BIOPSJA STANDARDOWA
Jest to badanie inwazyjne, więc biopsję prostaty przeprowadza się przy wysokim ryzyku wystąpienia nowotworu. W oparciu o uzyskany materiał biopsyjny można potwierdzić bądź wykluczyć obecność nowotworu.
Przed badaniem konieczne jest stosowanie się do specjalnych zaleceń odnośnie przyjmowanych leków w tym dodatkowych mających za zadanie zapobiec wystąpieniu infekcji. Biopsja wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym i polega na wprowadzeniu do odbytnicy igły, którą lekarz będzie nakłuwał prostatę. Wykonane wcześniej badania obrazowe jak USG czy rezonans pomagają w dokładnym zlokalizowaniu podejrzanych obszarów.
Podczas biopsji lekarz pobiera 10-12 próbek tkanki gruczołu krokowego. Po biopsji może pojawić się krew w moczu bądź nasieniu. Podczas tego badania igła może nie trafić w zmianę nowotworową, dlatego ta metoda nie daje 100% wiarygodności.
🔹BIOPSJA CELOWANA POD KONTROLĄ MRI
Celowana biopsja to precyzyjne pobranie materiału do badania histopatologicznego z obszarów potencjalnie zajętych nowotworem. Jest ona przeprowadzana pod kontrolą obrazu MRI, co pozwala na dokładniejsze naprowadzenie w trakcie jej wykonywania. Wyższość biopsji celowanej nad zwykłą biopsją polega na tym, że korzysta z obrazowania rezonansem magnetycznym prostaty do pobierania wycinków z precyzyjnie określonych, podejrzanych, obszarów. Dzięki temu minimalizuje nadwykrywalność nowotworów prostaty nieistotnych klinicznie oraz zwiększa wykrywalność nowotworów prostaty istotnych klinicznie, przy jednoczesnym zmniejszeniu liczby pobieranych wycinków. Przygotowanie jak i sam przebieg są zbliżone do badania biopsji standardowej.
Źródło Movember Polska kampania fundacji Kapitan Światłego
Artykuł powstał dzięki Affidea Polska
VeritaMed wspiera Movember Polska! 🔹 Dowiedz się więcej o akcji Pakiet Movember w VeritaMed
Kliknij i zapisz się na wizytę do Urologa lub zapraszamy do kontaktu telefonicznego 228738008
Na wszystkie dodatkowe pytania odpowiedzi udzielą specjaliści VeritaMed
🔹Urolog dr n. med. Emilia Pawłowska-Krajka
🔹Urolog lek. Anna Bonder-Nowicka
lub tel. 22 873 8008
lub wypełnij formularz: